آنچه من از سؤال شما متوجه شدم این است که موضوع درباره چاقی ناگهانی و افزایش وزن سریع دختر ۱۳ ساله‌تان است.
علل احتمالی چاقی ناگهانی در سنین نوجوانی
چاقی در دوران بلوغ می‌تواند طبیعی یا ناشی از عوامل زمینه‌ای باشد. در این سن تغییرات هورمونی و افزایش اشتها شایع است، اما وقتی افزایش وزن سریع و در کل بدن رخ دهد، بهتر است دقیق‌تر بررسی شود. مهم‌ترین علل شامل:
-
کم‌تحرکی: وقتی فعالیت بدنی پایین باشد حتی تغذیه "معمولی" هم می‌تواند منجر به ذخیره چربی شود.
-
تغییرات هورمونی بلوغ: ترشح هورمون‌های جنسی، افزایش اشتها و تغییر متابولیسم بدن باعث تجمع چربی به‌خصوص در صورت و بازوها می‌شود.
-
مشکلات غدد درون‌ریز مثل کم‌کاری تیروئید یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) که می‌تواند باعث چاقی مرکزی و صورت شود.
-
عوامل روانی یا عادات غذایی پنهان (مثل ریزه‌خواری، مصرف تنقلات پرکالری یا نوشیدنی‌های شیرین) که والدین همیشه متوجه آن نیستند.
-
زمینه ژنتیکی یا خانوادگی: حتی اگر در اطرافیان نزدیک فردی با اضافه‌وزن نباشد، ممکن است استعداد ژنتیکی وجود داشته باشد.
بررسی‌های لازم
بهتر است برای اطمینان از نبود مشکل زمینه‌ای، چند آزمایش ساده انجام شود:
-
آزمایش عملکرد تیروئید (TSH و T4)
-
بررسی قند خون و انسولین ناشتا
-
بررسی هورمون‌های جنسی و تخمدان در صورت نامنظمی قاعدگی یا علائم هورمونی
-
اندازه‌گیری شاخص توده بدنی (BMI) و نسبت دور کمر به قد
اقدامات کاربردی در خانه
-
فعالیت بدنی منظم: حداقل روزی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا ورزش گروهی.
-
کاهش زمان نشستن پشت تلویزیون یا موبایل (کمتر از ۲ ساعت در روز).
-
اصلاح تغذیه:
-
مصرف میوه و سبزی روزانه
-
محدود کردن نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی و فست‌فود
-
استفاده از نان سبوس‌دار و پروتئین‌های سالم (مرغ، ماهی، حبوبات)
-
-
تشویق به خواب کافی (۸–۹ ساعت در شب)، چون کم‌خوابی خودش باعث افزایش وزن می‌شود.
جمع‌بندی
چاقی ناگهانی در دختر نوجوان می‌تواند هم بخشی از تغییرات بلوغ باشد و هم نشانه‌ای از مشکلات هورمونی. با توجه به سرعت افزایش وزن و الگوی توزیع چربی در بدن، توصیه می‌کنم حتماً به یک متخصص غدد کودکان یا فوق تخصص غدد نوجوانان مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود. هم‌زمان تغییر سبک زندگی و افزایش فعالیت بدنی بسیار مؤثر است و می‌تواند جلوی پیشرفت چاقی را بگیرد.
