آنچه از سؤال شما متوجه می‌شوم این است که موضوع درباره نگرانی شما از احتمال انحراف چشم (استرابیسم) در فرزند سه‌ساله‌تان است که گاهی به نظر می‌رسد یکی از چشم‌هایش به داخل منحرف می‌شود، اما این حالت دائمی نیست.
تفاوت بین انحراف واقعی و ظاهر انحراف (استرابیسم کاذب)
در کودکان خردسال، به‌ویژه آن‌هایی که صورت گرد، بینی پهن یا چین‌های پوستی پهن بین چشم و بینی دارند، استرابیسم کاذب یا «ظاهر انحراف» شایع است. در این حالت، چشم‌ها در واقع صاف هستند اما به دلیل شکل ظاهری صورت، به نظر می‌رسد که یکی از چشم‌ها به سمت داخل منحرف شده است.
نشانه‌های استرابیسم کاذب:
-
در عکس‌ها، چشم‌ها در یک راستا هستند.
-
کودک در جهت نگاه مستقیم به خوبی تمرکز می‌کند.
-
انحراف فقط در زاویه خاص نور یا نگاه دیده می‌شود.
اما اگر واقعاً انحرافی وجود داشته باشد، حتی گاه‌به‌گاه، این می‌تواند نشانه‌ای از استرابیسم واقعی باشد که لازم است جدی گرفته شود.
درباره استرابیسم واقعی در کودکان
استرابیسم (انحراف چشم) یک اختلال بینایی است که در آن چشم‌ها به صورت هماهنگ با هم حرکت نمی‌کنند. گاهی یک چشم مستقیم نگاه می‌کند و چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف می‌شود. این وضعیت ممکن است دائمی یا گاه‌به‌گاه باشد.
دلایلی که ممکن است باعث ایجاد استرابیسم شود:
-
عدم هماهنگی عضلات چشم
-
مشکلات بینایی مانند دوربینی شدید
-
سابقه خانوادگی استرابیسم یا تنبلی چشم (آمبلیوپی)
-
بیماری‌های عصبی یا مادرزادی
عوارض اگر به‌موقع تشخیص داده نشود:
-
تنبلی چشم (کاهش دید در یکی از چشم‌ها)
-
اختلال در درک عمق
-
دائمی شدن انحراف و مشکلات ظاهری و روان‌شناختی
چرا بررسی تخصصی اهمیت دارد
حتی اگر این انحراف گاه‌به‌گاه دیده شود، ممکن است هنوز نیاز به مداخله زودهنگام داشته باشد. بهترین راه تشخیص اینکه آیا کودک دچار استرابیسم واقعی است یا فقط ظاهر آن را دارد، معاینه دقیق توسط چشم‌پزشک کودکان یا فوق‌تخصص استرابیسم است.
در این سن، معاینه غیرتهاجمی است و کودک را اذیت نمی‌کند، اما می‌تواند اطلاعات بسیار دقیقی از هماهنگی حرکات چشم، دید دوچشمی و ساختار بینایی بدهد.
نکاتی برای تشخیص بهتر در خانه
تا زمان مراجعه به چشم‌پزشک، می‌توانید به این نکات توجه کنید:
-
وقتی کودک مستقیم به دوربین نگاه می‌کند، آیا هردو مردمک چشم در یک راستا هستند؟
-
آیا در عکس‌هایی با فلش، در هر دو چشم بازتاب نور در یک نقطه است یا متفاوت است؟
-
آیا انحراف فقط زمانی دیده می‌شود که کودک خسته است یا در نور خاصی؟
-
آیا کودک از یک چشم بیشتر استفاده می‌کند یا سرش را برای دیدن کج می‌کند؟
توصیه‌های کاربردی
-
معاینه چشم در سه‌سالگی یکی از زمان‌های مهم در غربالگری بینایی کودک است، حتی اگر شک به انحراف هم وجود نداشته باشد.
-
بهتر است منتظر بزرگ شدن بیشتر کودک نباشید، چراکه دخالت زودهنگام در صورت وجود اختلال، بسیار مؤثرتر است.
-
در صورت تشخیص استرابیسم، درمان‌هایی مانند عینک، بستن چشم سالم (برای تحریک چشم ضعیف)، ورزش‌های بینایی یا در موارد خاص، عمل جراحی توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
اگرچه ممکن است آنچه می‌بینید فقط یک ظاهر فریبنده باشد (استرابیسم کاذب)، اما چون تشخیص آن تنها با معاینه تخصصی ممکن است، توصیه می‌شود حتماً کودک‌تان را برای معاینه به چشم‌پزشک ببرید. در صورت تأیید سلامت کامل، خیالتان راحت می‌شود و اگر مشکلی باشد، از پیشرفت آن جلوگیری خواهد شد. این معاینه یک اقدام ساده اما بسیار مهم برای آینده بینایی فرزندتان است.
