آنچه از سؤال شما متوجه می‌شوم این است که موضوع در مورد افزایش وزن و مشکلات عصبی ناشی از رژیم غذایی است.
درک کلی وضعیت شما
شما به‌درستی به یک مشکل شایع اما پیچیده اشاره کرده‌اید: زمانی که رژیم غذایی می‌گیرید، دچار ناراحتی‌های عصبی می‌شوید و به دارو نیاز پیدا می‌کنید. از طرفی باوجود رژیم‌های قبلی، وزن دوباره برگشته است. این نشان می‌دهد که مشکل شما صرفاً اضافه وزن نیست، بلکه ارتباط نزدیکی با سلامت روان، سبک زندگی و تنظیمات مغزی مرتبط با پاداش، انگیزه و اضطراب دارد.
برای چنین شرایطی، رویکرد چندجانبه و فردمحور (نه صرفاً رژیم یا دارو) مؤثرترین گزینه است.
راهکارهای پیشنهادی بدون تکیه بر رژیم‌های سخت‌گیرانه یا دارو
تنظیم روان و سبک زندگی به جای تمرکز صرف بر تغذیه
برای شما که در حین رژیم دچار اضطراب می‌شوید، بهتر است به جای محدود کردن غذا، به سراغ تنظیم ذهن و رفتار تغذیه‌ای بروید. در اینجا چند روش علمی و کارآمد وجود دارد:
۱. درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindful Eating)
-
به جای تمرکز بر کالری، یاد می‌گیرید که به سیگنال‌های گرسنگی و سیری بدن خود گوش دهید.
-
باعث کاهش پرخوری هیجانی، اضطراب غذایی و احساس گناه بعد از خوردن می‌شود.
-
تمریناتی مثل آهسته غذا خوردن، توجه به طعم و بافت غذا، نخوردن همراه با موبایل یا تلویزیون در این روش آموزش داده می‌شود.
۲. رفتاردرمانی شناختی برای کاهش وزن (CBT for weight loss)
-
این روش روی افکار منفی درباره بدن، اضطراب در مورد خوردن، و چرخه‌ی پرخوری-پشیمانی-رژیم کار می‌کند.
-
در مطالعات متعدد، CBT مؤثرترین درمان غیر دارویی برای افراد با تجربه رژیم‌های شکست‌خورده بوده است.
۳. فعالیت بدنی منظم اما بدون فشار
-
انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی روزانه، یوگا، حرکات کششی که فشار زیادی به شما وارد نمی‌کنند اما در تنظیم خلق، خواب و اشتها مؤثرند.
-
ورزش، حتی بدون کاهش وزن فوری، تأثیر مستقیم بر خلق‌وخو و کنترل اشتها دارد.
۴. پیگیری با متخصص روان‌شناسی سلامت یا روان‌تراپ تغذیه
-
حضور منظم در جلسات با روان‌درمانگر، مخصوصاً کسانی که در حوزه روان‌شناسی تغذیه یا اختلالات خوردن تخصص دارند، بسیار مؤثر است.
-
این جلسات به شما کمک می‌کنند علت روانی برگشت وزن و وابستگی به دارو را شناسایی و اصلاح کنید.
۵. استفاده از گروه‌های حمایتی یا مشاورین سبک زندگی در اصفهان
-
گروه‌هایی که افراد مشابه شما را گرد هم می‌آورند، مثل کارگاه‌های «تغذیه آگاهانه»، «بازسازی رابطه با غذا» یا «روان‌درمانی گروهی»، می‌توانند مؤثر باشند.
-
در شهر اصفهان، تعدادی از کلینیک‌های روان‌شناسی یا تغذیه نوین این خدمات را ارائه می‌دهند.
نکاتی درباره رژیم‌های قبلی
اگر رژیم‌های قبلی:
-
بسیار محدودکننده بوده‌اند،
-
باعث محرومیت شدید غذایی شده‌اند،
-
با نگرانی زیاد همراه بوده‌اند،
احتمال عود وزن و فشار روانی بالا در آن‌ها بسیار بیشتر است.
در عوض، روش‌هایی مانند الگوی تغذیه مدیترانه‌ای یا الگوی بشقاب سالم (Plate Method) بدون شمارش کالری و بدون محدودیت کامل عمل می‌کنند و کمتر باعث واکنش روانی منفی می‌شوند.
نتیجه‌گیری
در شرایط شما، تمرکز صرف بر «رژیم» یا «دارو» مؤثر نیست و حتی می‌تواند وضعیت روحی را بدتر کند. پیشنهاد من:
-
به جای بازگشت به رژیم‌های محدود، از روش‌های رفتاری-روانی مثل CBT و Mindful Eating استفاده کنید.
-
برای مدیریت اضطراب ناشی از رژیم، روان‌درمانی با محور تغذیه یا اختلالات خوردن را در نظر بگیرید.
-
از الگوهای تغذیه پایدار و منعطف به جای رژیم‌های کوتاه‌مدت استفاده کنید.
-
به تدریج ورزش ملایم و منظم را وارد برنامه‌تان کنید، حتی بدون تمرکز بر کاهش وزن سریع.
این مسیر هرچند ممکن است کمی زمان‌برتر باشد، اما به احتمال زیاد پایدارتر، سالم‌تر و بدون وابستگی به دارو خواهد بود.
