آنچه از سؤال شما متوجه می‌شوم این است که موضوع درباره اثربخشی و عوارض فیناستراید موضعی برای ریزش مو است؛ به‌ویژه نگرانی‌هایی درباره ریزش پس از قطع مصرف، اثر بر باروری و مقایسه با گزینه‌هایی مانند اسپیرونولاکتون و مزوتراپی.
فیناستراید موضعی چیست
فیناستراید دارویی‌ست که برای درمان ریزش موی آندروژنتیک (ریزش ارثی) تجویز می‌شود و در فرم خوراکی و موضعی وجود دارد.
فرم خوراکی آن (قرص ۱ میلی‌گرمی) معمولاً برای آقایان تجویز می‌شود، ولی به دلیل عوارضی که ممکن است بر هورمون‌های جنسی بگذارد، نگرانی‌هایی به‌ویژه در مورد باروری ایجاد کرده است. به همین دلیل فیناستراید موضعی معرفی شد تا با کاهش جذب سیستمیک، عوارض کمتری داشته باشد.
فیناستراید موضعی بهتر است یا خوراکی؟
در سال‌های اخیر مطالعات مختلف نشان داده‌اند که:
-
فیناستراید موضعی می‌تواند اثر مشابهی با فرم خوراکی داشته باشد از نظر کاهش DHT در پوست سر و جلوگیری از ریزش مو.
-
جذب سیستمیک آن بسیار کمتر است، بنابراین احتمال بروز عوارض جنسی، روحی یا اثر بر باروری کمتر می‌شود.
-
در بعضی افراد (به‌خصوص افراد حساس یا با سابقه اضطراب یا بیماری‌های زمینه‌ای) حتی مقدار کم جذب سیستمیک نیز ممکن است عوارض ایجاد کند، هرچند نادر است.
عوارض فیناستراید موضعی
اکثر افرادی که از فیناستراید موضعی استفاده کرده‌اند، عوارض خاصی گزارش نکرده‌اند؛ با این حال، در موارد نادری ممکن است موارد زیر دیده شود:
-
خارش یا حساسیت پوستی در محل استفاده
-
بی‌حالی یا کاهش میل جنسی (بسیار نادر)
-
نوسانات خلقی یا خواب‌آلودگی (اگر جذب سیستمیک باشد)
تجربه‌هایی که در فضای مجازی یا جمع‌های کاربران مطرح می‌شود، گاهی مربوط به فیناستراید خوراکی است، نه موضعی؛ اما چون اسم دارو یکی‌ست، باعث ترس و سوءتفاهم می‌شود.
قطع فیناستراید و برگشت ریزش مو
بله، فیناستراید چه به‌صورت خوراکی و چه موضعی، تا زمانی که استفاده می‌شود اثر دارد.
در صورت قطع مصرف:
-
در مدت ۳ تا ۶ ماه اثر مهار DHT از بین می‌رود
-
موهایی که به لطف دارو حفظ شده‌اند، ممکن است دوباره وارد فاز ریزش شوند
-
ولی ریزش شدیدتر از حالت اولیه (ریزش rebound) به‌صورت رایج دیده نمی‌شود (برخلاف برخی افراد با ماینوکسیدیل)
آیا فیناستراید باعث ناباروری می‌شود؟
در مورد فرم خوراکی:
-
در تعداد کمی از مردان، کاهش تعداد اسپرم یا کاهش تحرک اسپرم دیده شده که معمولاً قابل برگشت است
-
توصیه اغلب پزشکان این است که در دوره اقدام به بارداری مصرف قطع شود
در مورد فیناستراید موضعی:
-
جذب دارو به جریان خون بسیار کم است
-
تاکنون گزارش معتبر و مستندی از ناباروری ناشی از فیناستراید موضعی در منابع پزشکی منتشر نشده است
-
با این حال، برای اطمینان کامل، برخی پزشکان توصیه می‌کنند حتی در مصرف موضعی هم در دوره اقدام به فرزندآوری از آن استفاده نشود
جایگزین‌ها: اسپیرونولاکتون و مزوتراپی
اسپیرونولاکتون:
-
داروی ضدآندروژن است و در خانم‌ها بیشتر از آقایان استفاده می‌شود
-
در مردان به‌ندرت تجویز می‌شود، چون ممکن است باعث کاهش میل جنسی، ژنیکوماستی (بزرگی سینه) و سایر عوارض هورمونی شود
-
فرم موضعی آن هم وجود دارد ولی تحقیقات درباره آن محدودتر است
مزوتراپی:
-
تزریق مستقیم دارو یا ویتامین‌ها به پوست سر است
-
ممکن است نتایج موقتی یا محدود داشته باشد
-
شواهد علمی قوی درباره مزوتراپی در مقایسه با فیناستراید یا ماینوکسیدیل وجود ندارد، ولی در ترکیب با روش‌های دیگر می‌تواند کمک‌کننده باشد
پیشنهاد کاربردی و منطقی
اگر قصد دارید برای ریزش مو درمانی مؤثر، با کمترین عارضه را شروع کنید:
-
فیناستراید موضعی را زیر نظر پزشک شروع کنید، با دوز کم و تست حساسیت
-
از برندهای معتبر با ترکیب ماینوکسیدیل-فیناستراید استفاده نکنید در ابتدا، چون نمی‌دانید کدام دارو چه واکنشی می‌دهد
-
اگر قصد بچه‌دار شدن دارید، ترجیحاً از هر فرم فیناستراید (حتی موضعی) موقتاً پرهیز کنید
-
ماینوکسیدیل را به‌عنوان پایه درمان نگه دارید، چون اثربخشی آن بالا و شناخته‌شده است
-
اگر تمایل به درمان بدون داروی هورمونی دارید، مزوتراپی به‌تنهایی یا در ترکیب با PRP می‌تواند گزینه‌ای ملایم و موقتی باشد
جمع‌بندی
فیناستراید موضعی در اغلب افراد بی‌عارضه و اثربخش است، اما باید واقع‌بینانه بدانید که:
-
قطع آن منجر به برگشت تدریجی ریزش می‌شود
-
عوارض آن بسیار نادر است ولی غیرممکن نیست
-
در صورت داشتن دغدغه باروری، حتماً موضوع را با پزشک در میان بگذارید
-
انتخاب بین فیناستراید، اسپیرونولاکتون یا مزوتراپی باید بر اساس جنسیت، وضعیت هورمونی و برنامه‌ریزی برای آینده (مثل بچه‌دار شدن) انجام شود
اگر برای شروع درمان تردید دارید، یک تست ساده با فیناستراید موضعی هفته‌ای دو بار برای دو هفته اول می‌تواند واکنش بدنتان را به‌خوبی مشخص کند.
